Pamukkale

Dünya'da eşine az rastlanan ve Türkiye'nin en güzel doğa harikalarından biri olan Pamukkale, Denizli ilinin yaklaşık 19 km kuzeyinde yer alır. Büyük Menderes Irmağının kollarından çürüksu'nun suladığı ovanın kuzeyinden çıkan termal su kaynakları ve beyaz travertenleri ile ünlüdür. Travertenler Küçük Çökelce Dağının batı yamaçlarında, deniz yüzeyinden 400 m yükseklikte ve yaklaşık 900.000 metrekarelik bir yaylaya yayılmıştır. Sıcaklığı yaklaşık 35 C olan termal suları sindirim sistemi, dolaşım, solunum ve romatizma hastalıklarına iyi gelmektedir. Doğal cazibesinin yanında, travertenlerin hemen yanıbaşında yer alan antik Hierapolis kentinin kalıntıları, yörenin tarihi zenginliğine katkıda bulunur.

Bergama kralı II. Eumenes tarafından MÖ 190 yılında kurulmuş olan Hierapolis, eski Yunancada "Kutsal Kent" anlamına geliyordu. Muhtemelen termal maden sularının varlığı ve yörenin olağanüstü görünümü antik çağ insanlarını etkilemiş olmalıdır ki, dönemin zenginleri Roma'nın ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinden gelip, yaşamlarının son dönemlerini Hierapolis kentinde geçirirlerdi. Bu nedenle kentin Nekropolis'i (mezarlığı) son derece anıtsal ve değişik yörelere ait mezarlarla süslüdür.

İsa'nın 12 havarisinden biri olan Aziz Philip'in burada katledilmiş olması ve mezarının bu bölgede yer alması, yörenin Hıristiyanlık ve Bizans dönemlerinde de önemini korumasını sağlamıştır. 1334 yılında meydana gelen şiddetli bir depremle kent yıkılmış, yöre terkedilmiş ve Selçuklular Denizli kentini kurmuşlardır.

Doğal ve tarihi özellikleri ile termal suları Pamukkale'nin turistik önemini arttırmıştır. Her yıl pek çok yerli ve yabancı turist yöreyi ziyaret edip, burada konaklamaktadır. Ancak yörede artan otel sayısı ve bu otellerin mevcut termal suları kendi havuzlarına aktarmaları, travertenlerin yenilenememesine yol açmaktadır. Bu nedenle yöre Kültür ve Turizm Bakanlıklarının ortak kararı ile "Milli Park" haline getirilmiş ve daha önemlisi 1991 yılında UNESCO tarafından "Dünya Doğal ve Kültür Mirası" kapsamına alınarak uluslararası koruma çalışmaları başlatılmıştır.

Traverten çok yönlü, çeşitli nedenlere ve ortamlara bağlı, kimyasal reaksiyon sonucu çökelme ile oluşan bir kayadır. Pamukkale termal kaynağını meydana getiren jeolojik olaylar geniş bir bölgeyi etkilemiştir. Bu bölgede sıcaklıklar 35-100 derece arasında değişen 17 sıcak su alanı bulunmaktadır. Pamukkale termal kaynağı, bölgesel potansiyel içindeki bir ünitedir. Kaynak, antik dönemlerden beri kullanılmaktadır. Termal su kaynaktan çıktıktan sonra, 320 m uzunluğunda bir kanal ile traverten başına gelmekte ve buradan, 60-70 m lik kısmı çökelmenin olduğu traverten katkatlarına dökülmekte ve ortalama 240-300 m yol katetmektedir. Katkat havuzcuklarında ve katkat seddelerinde, çökelmekte olan kalsiyum karbonat, başlangıçta yumuşak bir jel halindedir. Zaman içinde sertleşmekte ve traverten olmaktadır. Ancak ziyaretçiler tarafından katkatlar üzerinde gezilmesi ve oynanması, henüz yumuşacık haldeki kalsiyum karbonatların ezilmesine, dağılmasına neden olmaktadır.

Termal kaynak suyu, normal şartlara dönüşmeye ve traverten oluşumuna neden olmaktadır. Termal sudaki kalsiyum bikarbonatın aşırı miktarda bulunması ve suyun yüzeye çıkışı sonucu karbondioksit açığa çıkmakta ve kalsiyum karbonat çökmektedir.